TUSAŞ Motor Sanayii TEI (TUSAŞ Engine Industry) GÖKBEY Genel Maksat Helikopteri için TS1400 motorunu geliştiriyor.
GÖKBEY, TS1400 ile ilk uçuşunu bu yıl 23 Nisan’da yaptı.
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, TRT Radyo1’de yayınlanan, Belma Şahaner’in hazırlayıp sunduğu “Yerli ve Milli” programında, TS1400 motoruna ilişkin son gelişmeleri anlattı.
“Bizim helikopterimizin bizim motorumuzla uçması, Türkiye’nin artık jet motorları teknolojisine sahip olduğunu ve bunu artık insanlı olarak uçurabilecek olgunluğa ulaştığını bütün dünyaya gösterdiği çok önemli bir dönüm noktası.” diyen Akşit, şu bilgileri verdi:
“Bundan sonra ne olacak? Bundan sonra motorumuzun sertifikasyonla ilgili çalışmaları devam ediyor çünkü Gökbey helikopterimizin motoru, sivil sertifikasyona sahip olacak bir motor. Sivil deyince yolcu da taşıyabilecek, ambulans olarak da kullanılacak. Orman İdaresi de kullanacak, vesaire. Bu sivil ulaşımda da kullanılacağı için Dünya Sivil Havacılık Otoriteleri tarafından onaylanmış bir sertifikaya sahip olması gerekiyor. Bu sertifikasyon süreçleri çok uzun ve yorucu süreçler. Biz aslında sertifikasyon işlemlerine birkaç yıl önce başladık Gökbeyimizin motoru TS1400 için. Bu iki aşamadan oluşuyor: Öncelikle sertifikasyon otoritesi Türkiye’de Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. Biz buradan ilk onayı aldıktan sonra, ilk sertifikasyon onayımızı aldıktan sonra bunu ve EASA (European Aviation Safety Agency/Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı) ve FAA’e (Federal Aviation Administration/Federal Havacılık İdaresi) götürüp onaylatıyoruz. Böylece dünya çapında geçerlilik kazanacak bir hâle geliyor. Normal prosedür böyle. Birinci aşaması; ilk olarak bu sertifikasyon otoritesi bizzat geliyor ve bizim mühendislik organizasyonumuzu ve mühendislik yapımızı ve yaptığımız hesap kitapların, bıraktığımız tolerans paylarının, güvenlik paylarının dünyaca kabul edilmiş havacılık standartlarının, kabul edilebilir limitleri arasında olup olmadığını kontrol ediyor. Yani ilk önce tasarımı sertifiye ediyorlar, tasarım organizasyonunu sertiye ediyorlar. Bu aşamayı kapatmak üzereyiz. Bu on tane önemli adımdan oluşuyor. Bu yıl itibariyle hepsini de bitirmiş olacağız. Şu ana kadar sekiz dokuzunu kapattık. Bir veya iki tanesi kaldı. Onu da bu yıl bitmeden kapatmış olacağız. İkinci sertifikasyon aşaması ise tasarım organizasyonu onayı bittikten sonra motorun bizzat sertifikalandırılmasına geliyor iş. Burada da motorumuzu, sertifikasyon otoritesinin temsilcileri huzurunda, dünyaca belirlenmiş standart testler var; uzun ömür yorgunluk, durabilite testleri, anlık güç kuvvet testleri, aşırı yüklenme testleri, işte bayağı değişik, uluslararası kabul edilmiş, yayınlanmış test listeleri var. Bu testleri teker teker başarıyla denetçinin huzurunda yaparak geçmesi gerekiyor motorumuzun. Bu da biraz uzun sürüyor. Bu sürece de inşallah önümüzdeki yıl içinde başlayacağız. Bu da biraz uzun sürebilir. Sertifikasyonu da inşallah bir buçuk, iki yıl içinde en geç bitirmeyi tamamlıyoruz. Tabii ki sertifikasyon, sivil kullanım için gerekli bir şey. Ama askeri kullanım için sivil bir sertifikasyona ihtiyaç yok eğer ordumuz kullanacaksa. Buna askeri kalifikasyon diyoruz. Müşteri kurumların; Hava Kuvvetlerinden, Jandarmadan, Emniyete havacılık ekibinden mesela; müşterilerin huzurunda o sertifikasyon için gerekli olan testleri onların huzurunda tekrar edebiliyoruz. Bunun kağıt-kürek işi daha basit ve daha hızlı oluyor. Bundan yararlanarak inşallah ilk seri imalatı, ilk motorlarımızı önümüzdeki yıl bitmeden teslim etmeyi planlıyoruz. Inşallah kaydırmamaya çalışacağız hedeflerimizi. Gökbey motorumuzda bir sonraki aşama nedir diye sorarsanız, seri imalat aşamasına girdi. İlk parti seri imalat siparişini almak üzereyiz diyeyim.”
