Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığının (KKK) envanterinde yer alan tankların önemli bölümü artık modern savaşların gereksinimlerini karşılama konusunda yetersiz kalmaya başlamış, yeni nesil tanklara sahip olmak Türkiye açısından kaçınılmaz hâle gelmişti.
Türkiye’nin dünya çapında zırhlı askerî araç üreticisi firmaları vardı ve “Mümkün olan her savunma sistemini yerli millî imkânlarla üretme” kararı kapsamında Millî Tank geliştirilmesi için çalışmalara başlandı.
İlk olarak Savunma Sanayii Müsteşarlığı (Savunma Sanayii Başkanlığı) 2005 yılında Millî Tank Projesinde üretim modelinin belirlenmesi amacıyla üç firmadan oluşan (BMC OTOKAR FNSS: BOF AŞ) bir konsorsiyuma fizibilite çalışması görevini verdi.
Yapılan fizibilite çalışması 27 Nisan 2005 tarihi itibariyle tamamlandı ve projenin modeli “Gereken alanlarda yurt dışından teknik destek alınarak ana muharebe tankının yurt içinde tasarlanması ve geliştirilmesi” olarak belirlendi.
Fizibilite sonucu belirlenen modele uygun olarak hazırlanan Teklife Çağrı Dosyası, fizibilite çalışmasında görev alan, aralarında OTOKAR’ın da bulunduğu firmalara 8 Şubat 2005 tarihi itibarıyla yayımlandı.
Teklifler 17 Temmuz 2006 tarihinde Savunma Sanayii Müsteşarlığına sunuldu.
Ana yüklenicinin tayini amacıyla teklif değerlendirme süreci 2 Şubat 2007 tarihi itibariyle tamamlandı.
Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılan ve yaklaşık 3 saat süren 30 Mart 2007 tarihli Savunma Sanayii İcra Komitesi Toplantısından çok önemli iki karar çıktı.
Dönemin Millî Savunma Bakanı Vecdi Gönül, toplantı sonrasında alınan kararları şöyle açıkladı:
“Kara Kuvvetleri Komutanlığı Taarruz ve Taktik Keşif Helikopteri -ki ‘ATAK’ diye daha çok yazıyorsunuz sizler- projesinde, daha önce kısa listeye alınmış olan Denel (Güney Afrika Cumhuriyeti) ve Agusta-Westland (İngiliz-İtalyan Ortaklığı) firmalarının tekliflerinin değerlendirilmesi sonucunda TAI (TUSAŞ) ana yükleniciliğinde, Agusta-Westland firması ile sözleşme görüşmelerine başlanmasına… “Kara Kuvvetleri Komutanlığının modern ana muharebe tankı ihtiyacının karşılanması amacıyla başlatılan millî imkânlarla modern tank üretimi projesinde, değerlendirme çalışmaları sonucunda OTOKAR AŞ firması ile sözleşme görüşmelerinin başlanmasına…“
Savunma Sanayii İcra Komitesi toplantısında alınan karar kapsamında ilk Türk Millî Tankı’nın tasarlanması, prototiplerinin geliştirilmesi, üretilen prototiplerin test edilmesi ve kalifiye edilmesi konusunda sözleşme görüşmeleri tamamlanarak imza aşamasına gelindi.
Seri üretim sürecini kapsamayan bu aşamanın hayata geçirilmesi için 29 Temmuz 2008 tarihinde Adapazarı Arifiye’de bulunan OTOKAR tesislerinde imzalar atıldı.
İmza törenine dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Millî Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Kore Cumhuriyeti Savunma Bakanı Sanghee Lee, üst düzey askerî yetkililer, Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç ile projede alt yüklenici olarak görev alacak Aselsan ve Roketsan yetkilileri katıldı.
Törende imza altına alınan hususlardan bazıları şu şekildeydi:
Millî Savunma Bakanlığına karşı ilk Türk Ana Muharebe Tankının tasarımı, prototip üretimi, testi ile diğer alt yüklenicilerin seçimi, ürün kalifikasyonu ve projenin uyum içinde yönetilmesinden sorumlu olan OTOKAR, aşağıdaki alt yükleniciler ile çalışacak; “Altay Takımı” olarak adlandırılan ve bu projede yer alan alt yüklenici şirketlerin sorumlulukları aşağıdaki gibi olacak :
1) Tank Atış Kontrol Sistemi, Tank Komuta Kontrol Muhabere Bilgi Sistemi gibi alt sistemler ASELSAN tarafından tasarlanarak prototipi üretilecek, OTOKAR ve ASELSAN iş birliği içinde entegrasyon çalışmaları yapılacak.
- Belirlenen bazı alanlarda Kore merkezli Hyundai Rotem şirketinden teknik destek ve yardım alınacak; bazı Kore menşeli alt sistemler Rotem kanalı ile tedarik edilecek.
- 120 mm’lik 55 kalibre Ana Silah Sistemi, Hyundai Rotem kanalı ile teknoloji transferi yapılarak MKE tarafından üretilecek. Kalifikasyon testlerinin başarı ile gerçekleştirilmesini müteakip OTOKAR ve MKE entegrasyon çalışmalarını yürütecek.
- Modüler Zırh Paketi Hyundai Rotem kanalı ile teknoloji transferi yapılarak ROKETSAN tarafından üretilecek. Alt Sistem Kalifikasyon Testlerinin başarı ile gerçekleştirilmesini takiben OTOKAR ve ROKETSAN iş birliği ile entegrasyon gerçekleştirilecek.
MKE, ASELSAN, ROKETSAN ve Hyundai Rotem, alt yüklenici olarak seçildi.
Projenin ilerleyen aşamalarında Altay Takımı’nı oluşturan şirketlere yenileri eklenmesi kararlaştırıldı.
İlk Türk Millî Tankının tasarlanması, prototiplerinin geliştirilmesi, üretilen prototiplerin test edilmesi ve kalifiye edilmesi aşaması 78,5 ay (6,5 yıl) sürecekti ve bu süreç için belirlenen bütçenin yaklaşık 500 milyon dolar olacağı öngörülmüştü.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, törendeki konuşmasında, “Bunu dedik biraz kısaltalım. 78,5 ay bizim beklemeye tahammülümüz yok!” sözleriyle bu konudaki beklentisini de ortaya koydu.
OTOKAR ve alt yüklenici firmalar, sözleşmede belirlenen süre içerisinde 5 adet prototipi başarıyla üretti, 15 Kasım 2012’de Arifiye’de düzenlenen törenle tanıttı ve Türk Silahlı Kuvvetlerine teslim etti.
Sıra, seri üretim aşamasına gelmişti.
Doğal olarak ilk teklif OTOKAR’dan alındı ancak yüksek bulundu.
OTOKAR’dan “En iyi ve en son teklif” istendi.
Otokar’ın 2018 yılında verdiği nihai teklif de uygun bulunmadı ve OTOKAR, FNSS ve BMC, seri üretim ihalesine davet edildi.
250 adet ana muharebe tankının seri üretimi ve bunların Entegre Lojistik Destek faaliyetlerine ilişkin Altay Projesi Dönem II Seri Üretim Projesi’nde seri üretim görevi BMC (Hisse Payı: %50,1) Katar Silahlı Kuvvetleri (Hisse Oranı: %49,9) ortaklığına verildi.
Savunma Sanayii Başkanlığı ile BMC arasında Dönem II (Seri Üretim) sözleşmesi 09 Kasım 2018 tarihinde Savunma Sanayii Başkanlığında imzalandı.
Seri üretim tanklarda, alanında dünyanın en iyisi olarak kabul edilen MTU’nun 1500 beygirlik motoru ile RENK firmasının transmisyonu kullanılacaktı.
BMC, prototip aşamasında OTOKAR’da görev yapan personelin bir bölümünü de transfer ederek kolları sıvadı ve devletten büyük destek aldı ancak bu dönemde Almanya’nın motor kısıtlaması devreye girdi ve seri üretim motorları gelmedi.
Motor için başlatılan farklı birtakım girişimlerden de bir türlü sonuç alınamadı ve süreç hayli uzadı; toplumda yoğun eleştiriler başladı.
Bu süreç sonunda Ethem Sancak ve Galip Öztürk’ün sahip olduğu %50,1’lik hisse 2021 yılında TOSYALI Holdinge satıldı.
Fuat Tosyalı’nın Yönetim Kurulu Başkanı olduğu TOSYALI Holding, bir yandan Adapazarı Arifiye’deki 1’inci Ana Bakım Fabrika Müdürlüğünde (Tank Palet) çalışmalara başlarken, diğer yandan Ankara Kazan’daki Uzay ve Havacılık Bölgesi’nde seri üretim tesisleri ile yine Holding bünyesinde yer alan BMC Power tesislerini inşa etmeye başladı.
Tesislerin inşası ve donatım faaliyetleri tamamlandı, seri üretim başladı.
Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün, yakın zaman önce Fuat Tosyalı ile birlikte seri üretim tesislerini gezdi.
BMC Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, seri üretimden çıkacak ilk üç tankın 28 Ekim’de Türk Silahlı Kuvvetlerine teslim edileceğini açıkladı.
Peki teslim edilecek bu üç tank, daha önce OTOKAR’ın ürettiği prototip tankların güncellenmiş hâli miydi?
Bu soruyu askeri kaynaklara sorduk ve “Hayır, bu üç tank daha önce OTOKAR’ın ürettiği prototip tanklardan değil; tamamen yeni” cevabını aldık.
Altay tankının fizibilite çalışmalarının başlamasından bugüne tam 20 yıl geçti.
Sürecin gecikmesinde elbette Almanya’nın motor kısıtlaması en büyük etken oldu zira uzmanlar, tank motoru ve transmisyon teknolojisinin dünyadaki çok zor teknolojilerden biri olduğunun altını çiziyor.
Sonuçta, Kore’den gelen motorlarla bir çözüm üretildi ve birkaç yıl içinde kalifikasyonunun tamamlanmasını beklediğimiz yerli-millî BATU motoruyla da yeni Altayları ve muhtemelen farklı adlar altında üretilecek çeşit çeşit tankları Türk Kara Kuvvetlerinde; kardeş, dost ve müttefik ülke ordularında görebileceğiz.
Editörün Notu
ALTAY Projesi’ne yönelik çok fazla iddia ortaya atıldı; çok eleştiri yapıldı. Biz, bu haberimizde bunlara değinmiyoruz zira belge/bilgi olmadan bunu yapmamızın doğru olmadığına inanıyoruz. Haberimizde, projenin başlangıcından bu yana geçen süreci özetlemeye çalıştık. 20 yıllık bir süreci aktarmaya çalıştığımız için unuttuklarımız, eksiklerimiz olabilir. Eğer hata/lar varsa lütfen bize geri dönüş yapın ki düzeltelim.
